Op vrijdag 13 oktober 2023 treedt het besluit van 5 mei 2023 over het peilbeheer op onbevaarbare waterlopen en grachten in werking. Dit besluit voegt de artikelen 26/1 tot en met 26/4 toe aan het besluit onbevaarbare waterlopen van 7 mei 2021. Deze artikelen regelen namelijk het nieuw instrument peilbeheer als uitvoering van het stroomgebiedbeheerplan, de Blue Deal en het Vlaams klimaatadaptatieplan.
Het besluit over het peilbeheer bevat voornamelijk de procedure voor de opmaak, de goedkeuring en de evaluatie van een peilbesluit. Daarnaast voorziet het een uitbreiding van de handhavende instanties voor het peilbeheer. Naast de VMM, de provincies en de gemeenten krijgen immers ook de afdeling Handhaving van het Departement Omgeving en het Agentschap voor Natuur en Bos deze handhavingsbevoegdheid.
Dit nieuwsbericht geeft een overzicht van de belangrijkste nieuwigheden.
Wat is peilbeheer?
Peilbeheer is invloed uitoefenen op de waterstanden van het oppervlaktewater en op de grondwaterstanden in een afgebakend gebied. Dit door het peil van de onbevaarbare waterlopen en grachten te sturen via regelbare en vaste constructies. Ook via de inrichting en het beheer van waterlopen en grachten kan een waterbeheerder het peil sturen.
Bij het peilbeheer houdt de waterbeheerder rekening met de behoeften over milieu, natuur, landschap, economie, landbouw en waterveiligheid die er bestaan in de peilzones.
Met de noden van een gebied indachtig, gaat een peilbeheer:
- verdroging aanpakken
- water zoveel als mogelijk vasthouden
- wateroverlast tegengaan
Vooral in vlakke gebieden waarbij pompgemalen en stuwen het peil bepalen, is peilbeheer belangrijk.
Wat is een peilbesluit?
Het besluit over het peilbeheer op onbevaarbare waterlopen en grachten voert een procedure in om peilafspraken te bevestigen in een peilbesluit. Dit peilbesluit bevat een:
- peilregeling voor de peilzones in een afgebakend gebied
- wijze waarop de vorige peilregeling verandert, in voorkomend geval
- peilkaart met de grenzen van het gebied en met de peilzones waarin de verschillende peilregelingen gelden
- toelichting bij het besluit
- kwaliteitsbeoordeling bij een passende beoordeling, een VEN-toets of een plan-MER
Voor de waterbeheerders en ook de eigenaars en gebruikers van de onroerende goederen in het afgebakend gebied is het peilbesluit zelfs bindend.
De opmaak ervan kan op initiatief van de waterbeheerder voor alle gebieden waar het oppervlaktewaterpeil kunstmatig wordt geregeld. Al bepaalt de minister welke gebieden prioritair zijn voor het opmaken van peilbesluiten. Voor deze prioritaire gebieden moet de opmaak van een ontwerp van peilbesluit bovendien binnen een termijn van 2 jaar gebeuren. Alleen op gemotiveerd verzoek is een verlenging mogelijk.
Voor niet-prioritaire gebieden geldt er evenwel geen verplichte termijn. Het is ook niet nodig om voor elke niet-prioritaire waterloop en gracht een peilbesluit op te maken.
Goed om te weten: wanneer er wel een peilbesluit is, krijgt dit besluit minimaal om de 6 jaar een evaluatie.
Hoe verloopt de procedure?
Peilbeheer en de opmaak van een peilbesluit is de verantwoordelijkheid van de waterbeheerder. Voor de onbevaarbare waterlopen categorie 3 is dat bijvoorbeeld de gemeente zelf.
De waterbeheerder bereidt samen met de betrokken partijen en gebruikers het peilbesluit voor. Het gaat dus over een participatief traject. Daarna stelt de waterbeheerder een oriëntatienota op met onder meer de:
- informatie over het peilbeheer
- actuele ingestelde peilregeling en peilzones
- peilinstellingen van de regelbare constructies op waterlopen en grachten en de inrichtingen in functie van peilbeheer
- relevante wetgeving
- geïdentificeerde behoeften
Over de oriëntatienota bezorgen de betrokken administraties en gemeenten binnen de 60 dagen hun advies. Op basis van deze adviezen maakt de waterbeheerder vervolgens een ontwerp van peilbesluit op. Als dat nodig is, gebeurt er ook een passende beoordeling, VEN-toets of een plan-MER
Na de opmaak van het ontwerp peilbesluit volgt een openbaar onderzoek. De betrokken gemeente maakt het openbaar onderzoek ten laatste de dag van de start van het openbaar onderzoek bekend op haar website. Ook hangt het gemeentebestuur minstens aan het gemeentehuis een bekendmaking van het openbaar onderzoek op gedurende 60 dagen. Daarna volgt opnieuw een advies van de gemeenten en de betrokken instanties.
Aan de hand van de resultaten van het openbaar onderzoek en de adviezen past de waterbeheerder het ontwerp van het peilbesluit aan. De minister keurt vervolgens het besluit wel of niet goed en houdt daarbij rekening met de resultaten van het openbaar onderzoek en de gegeven adviezen.
Tot slot volgt een publicatie van het ministerieel besluit tot goedkeuring in het Belgisch Staatsblad.
Wist je dat?
Water is een van de vele thematische verdiepingen in Schulinck Omgevingsrecht. Een abonnement op Schulinck Omgevingsrecht geeft je ook onbeperkt toegang tot onze juridische helpdesk. Nog geen abonnement? Vraag dan snel een demo aan!