De regeling inzake lasten wijzigde recent. Op 1 januari 2024 trad namelijk het Instrumentendecreet (deels) in werking. Toch roepen enkele wijzigingen een aantal vragen op.
Afdwingbaarheid
Er kwamen aanpassingen aan de afdwingbaarheid van lasten. De bestuursdwang verdween bij gebrek aan populariteit. In de plaats ervan koppelt het Instrumentendecreet de uitvoering van lasten aan het verval van de vergunning ((artikel 99 § 1 OVD en artikel 102 § 1 en 2 OVD). Voer je de lasten niet tijdig uit, dan verlies je dus jouw vergunning.
Financiële lasten
De overheid kan kiezen voor een financiële last. Dan is wel steeds een verordening nodig (artikel 75 §3, 4° OVD). Naast financiële lasten, kan een overheid ook lasten in natura opleggen. Denk bijvoorbeeld aan het voorzien van meer groene ruimte, of een gratis grondafstand. Deze lasten in natura moeten wel steeds vergezeld gaan met een financiële waarborg (artikel 77 §1 lid 1 OVD). Zo kan de overheid de naleving ervan garanderen. Maar die financiële waarborg is dus geen financiële last in de zin van artikel 75 §3, 4° OVD (FAQ Departement Omgeving).
Verplichte lasten
Mogelijks meest spraakmakend is de aanpassing over verplichte lasten. Ook in het verleden moesten vergunningverlenende overheden in bepaalde gevallen steeds lasten opleggen. Denk aan het bescheiden woonaanbod, of wanneer de gemeenteraadsbeslissing over de wegenis in lasten voorzag.
Maar het Instrumentendecreet voegt daaraan verschillende hypothesen toe. Een omgevingsvergunning moet namelijk ook een last bevatten bij de toepassing van (artikel 75 §1 OVD):
Eind vorig jaar bevestigde de minister van Omgeving, Zuhal Demir, nog het verplichte karakter van de lasten. Dat is belangrijk. Legt de omgevingsvergunning bij een zonevreemde woning bijvoorbeeld geen last op, dan is ze onwettig. Dat maakt de vergunning bijzonder kwetsbaar voor betwistingen dus.
Ook bevestigde de Minister al eerder dan een financiële last wat anders is dan een financiële waarborg (Vr. en Antw. Vl. Parl. Vr. nr. 107, 9 november 2023 (K. VAN DE NHEUVEL antw. Z. DEMIR). Lasten zijn in sommige gevallen steeds verplicht. Maar hiervoor is dus niet altijd een verordening nodig. Een last in natura met financiële waarborg kan immers zonder verordening. Zie ook eerder een vraag van de week.