Op 18 juli 2025 keurde de Vlaamse Regering een voorontwerp van decreet houdende diverse bepalingen inzake omgeving, leefmilieu en natuur, ruimtelijke ordening en landbouw goed. Dit voorontwerp van decreet beoogt een wijziging aan 21 wetten en decreten. Dit o.a. aan de VCRO, het Omgevingsvergunningsdecreet, het Instrumentendecreet, het DCP, …
Enkele van de belangrijkste wijzigingen zijn:
Woonreservegebieden en restpercelen
Een eerste bijsturing betreft de restpercelen en kleine samenhangende oppervlaktes woonreservegebied. Voor de bebouwing van restpercelen is een vrijgavebesluit nodig. Een aantal vereisten voor vrijgave, met name functievermenging, groepering van woningen, gedeelde voorzieningen e.d. zijn moeilijk werkbaar voor restpercelen en voor kleinere oppervlaktes woonreservegebied die geschikt zijn voor ontwikkeling. Hiervoor zal een uitzondering worden opgenomen.
Een tweede bijsturing in dat kader betreft het toepassingsgebied van de vereiste van een voorafgaand vrijgavebesluit. Vergunningen die handelen over woonreservegebied zonder dat deze een bebouwing of verharding meebrengen zullen geen vrijgavebesluit meer nodig hebben. Denk aan projecten zoals het afbreken van een constructie of het vellen van een boom.
Beperkte planaanpassing
Artikel 4.3.1 VCRO bevat de mogelijkheid voor de overheid om voorwaarden op te leggen, met inbegrip van een beperkte planaanpassing. Dit artikel verwijst naar artikel 30 van het Omgevingsvergunningendecreet. De rechtspraak interpreteert dit streng en redeneert dat een wijziging van het aangevraagde slechts mogelijk is op verzoek van de aanvrager.
Het was echter nooit de bedoeling om de overheid de mogelijkheid te ontnemen om uit eigen beweging beperkte planaanpassingen op te leggen (via voorwaarden). Daarom wil de decreetgever de verwijzing naar artikel 30 opheffen.
Plannenregister
Artikel 5.1.1 VCRO bepaalt welke informatie ambtenaren in het plannenregister opnemen. De stedenbouwkundige verordeningen ontbreken in de oplijsting. Nochtans bevatten die ook planningsinformatie. Het voorontwerp voegt de verordeningen toe aan de lijst.
Projectbesluit
Een projectbesluit is een eindbesluit over een complex project, maar niet noodzakelijk het enige eindbesluit. Het is wel minstens een eindbesluit over onderdeel van een complex project. Dit wordt verduidelijkt in de definitie hiervan. (art. 2, 1°, DCP).
Planbatenheffing
Artikel 2.6.5 VCRO stelt dat er geen planbatenheffing verschuldigd is wanneer voor het perceel een ruimtelijk uitvoeringsplan, dan wel een bijzonder plan van aanleg, in werking treedt om te voldoen aan een verplichting tot planschadevergoeding. Deze bepaling betreft een ‘recht op inkeer’ voor de planopmakende overheid. Het nieuwe plan heeft tot doel aan het goed opnieuw de bestemming te geven die het had de dag vóór de inwerkingtreding van het bestaande plan.
Het Instrumentendecreet heeft de planschadeprocedure omgezet van een gerechtelijke naar een administratieve procedure, waar de initiatiefnemer van het RUP nauw betrokken wordt en bevoegd is voor het nemen van een definitieve beslissing over de toe te kennen planschadevergoeding. Het ‘recht op inkeer’ is dus niet langer zinvol bij een administratieve procedure. Door de wijziging zal het artikel enkel nog van toepassing zijn bij een gerechtelijke uitspraak die de betaling van een planschadevergoeding oplegt.
Herinvoer bestuursdwang bij het niet uitvoeren lasten verbonden aan een verkavelingsvergunning
Eerder heeft de decreetgever de bestuursdwang opgeheven ten voordele van een systeem met financiële waarborgen. Als lasten in natura niet worden uitgevoerd, moet de bevoegde overheid deze zelf kunnen realiseren a.d.h.v. de financiële waarborg. Ze kan echter niet in de plaats treden van de verkavelaar omdat ze niet zomaar werken kan uitvoeren op andermans grond zonder toestemming van de eigenaar van de grond.
Het voorontwerp van decreet wil de bestuursdwang terug invoeren bij het handhaven van het niet uitvoeren van lasten in natura. Het voegt daarom een uitzondering toe aan artikel 77 Omgevingsvergunningendecreet. Op die manier heeft de gemeente opnieuw de optie om de uitvoering in natura door de verkavelaar zelf af te dwingen door middel van het verkavelingsattest.
De Vlaamse Overheid legt het voorontwerp van decreet verder voor ter advies.