Een aantal parlementsleden dienen op 1 oktober 2025 een conceptnota in voor nieuwe regelgeving over de ‘fermettisering’ van het Vlaamse landbouwlandschap.
Problemen
De conceptnota omschrijft 3 problemen:
- Het verlies aan landbouwgrond en open ruimte:
Niet enkel de agrarische activiteit stopt maar ook de bijbehorende gronden worden verhard of krijgen een andere functie.
- Het versnipperd lokaal beleid:
Er ontbreekt een Vlaams kader zodat lokale besturen zelf bepalen hoe ze functiewijzigingen behandelen. De zonevreemde functiewijzigingen en basisrechten worden niet als een uitzondering gebruikt en worden in meer dan de helft van de gevallen vergund.
- Een bedreiging voor landbouwbedrijven
Nieuwe bewoners hebben geen binding met de landbouw en zijn minder tolerant voor geur- en lawaaihinder. Klachten en juridische procedures kunnen daardoor rechtstreeks de werking van omliggende landbouwbedrijven belemmeren.
Voorstellen tot hoorzitting
De indieners pleiten voor een breed gedragen traject waarbij landbouworganisaties, milieuverenigingen, lokale besturen, academici en andere betrokkenen hun visie kunnen geven. Zij stellen voor om in eerste instantie hoorzittingen te organiseren.
Tijdens die hoorzittingen kunnen ideeën uit het middenveld en uit de praktijk samenkomen. Een greep uit de voortgebrachte voorstellen :
- een Vlaams beleidskader ontwikkelen dat landbouwers meer rechtszekerheid geeft en duidelijke krijtlijnen trekt. Voorbeelden zijn: functiewijzigingen beperken tot al bebouwde oppervlakten, aandacht hebben voor landschappelijke inpasbaarheid en mobiliteitsgenererende functies weren op locaties in de open ruimte
- een koppeling maken met de openruimtefunctie, bijvoorbeeld door aanvragen die bijdragen aan waterbeheer of landschapsbeheer gunstiger te beoordelen
- nieuwe spelregels invoeren voor vrijkomende landbouwbedrijven, waarbij onderzocht kan worden of die prioritair binnen de landbouwsector kunnen blijven, zoals via een grondenbank voor jonge landbouwers
- duidelijkheid scheppen voor stoppende landbouwers, onder meer door te onderzoeken of een financieel lastenkader mogelijk is. Als een functiewijziging ruimtelijk verantwoord is, zou een vergoeding betaald kunnen worden die elders ingezet wordt voor sloop of andere compenserende maatregelen
- sloopregels opleggen voor functiewijzigingen, bijvoorbeeld de verplichte afbraak van de bijgebouwen bij de herbestemming van de woning of omgekeerd, tenzij het om vastgesteld erfgoed gaat
- bijkomend ruimtebeslag vermijden, zodat bijbehorende gronden zo veel mogelijk in landbouwgebruik blijven en toegankelijk blijven voor toekomstige generaties landbouwers
- een kritische blik werpen op loodsen en serres, die in oorsprong agrarisch bedoeld zijn. Als ze geen agrarisch nut meer hebben, worden ze zo veel mogelijk gesloopt in plaats van dat ze systematisch voor andere functies worden ingezet
- het besluit van de Vlaamse Regering van 28 november 2003 tot vaststelling van de lijst van toelaatbare zonevreemde functiewijzigingen evalueren en aanscherpen
- actieve landbouwbedrijven beschermen tegen hinderprocedures, door inspiratie te halen bij de Nederlandse regeling over voormalige bedrijfswoningen. In Nederland worden zulke woningen nog altijd juridisch beschouwd als onderdeel van het oorspronkelijke (landbouw)bedrijf en genieten ze minder bescherming tegen hinder, zodat de werking van omliggende (landbouw)bedrijven niet onder druk komt te staan
De indieners van de conceptnota willen hierover het debat voeren om tot nieuwe regelgeving te komen.